هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی سخنران دیگر این مراسم بود که از منظر توسعه به مطالعات حوزه ارتباطات پرداخت. این استاد دانشگاه با بیان اینکه با فراگیر شدن تلویزیون در دهه 50 در ایران، بحث ارتباطات در توسعه اهمیت پیدا کرد، گفت: «زمانی که به موضوع ارتباطات در حوزه توسعه پرداخته شد، توسعه فراتر از ظرفیت‌های مادی آن دیده شد. در دیدگاه استادان ارتباطات ایران چون استاد مجید تهرانیان و علی اسدی، نقش رسانه‌ها کمرنگ‌تر از توسعه دیده شده و در واقع به‌عنوان ابزارهایی برای شتاب توسعه دیده می‌شوند.»
خانیکی با بیان اینکه توسعه نیازمند ایجاد مفهوم مشترک است و رسانه‌ها می‌توانند این مفهوم مشترک را ایجاد کنند، گفت: «خیلی از دولتمردان و حتی افراد آکادمیک و دانشگاهی از این ابزار استفاده نمی‌کنند و گاهی آن را در مقابل خود می‌دانند. این شکاف بین رسانه و افرادی که در بحث توسعه نقش موثری دارند باعث می‌شود که از این ابزار برای شتاب توسعه استفاده نشود.»
به اعتقاد این استاد دانشگاه علامه، نمی‌توان نقش تئاتر( تعزیه) و روزنامه را مثلا در انقلاب مشروطه ایران نادیده بگیریم. این ابزارها هستند که افکار عمومی را شکل می‌دهند. این در حالی است که در حال حاضر با ورود شبکه‌های اجتماعی به بحث ارتباطات، ما با مخاطبان منفعل سر و کار نداریم.
او در پایان با بیان اینکه مطالعات توسعه‌ای باید بر پایه تغییرات و تهدیداتی باشد که در جامعه جهانی و به صورت مشخص در ایران مطرح است، گفت: «این موضوعات وارد حوزه ارتباطات نمی‌شود و ما اکنون با مباحثی چون ارتباطات محیط‌زیست، ارتباطات سلامت، ارتباطات بحران و… مواجه هستیم. به همین دلیل در بحث ارتباطات توسعه باید به مساله آسیب‌ها بپردازیم؛ مسائلی مثل کمبود آب محیط‌زیست و…»
هادی خانیکی از دیگر سخنرانان این سمینار علمی بود که درباره موضوع مطالعات رسانه و توسعه سخنرانی کرد؛ او در بخشی از سخنانش اظهار کرد: مساله ارتباطات و توسعه از ابتدای دهه 50 در ایران اهمیت پیدا کرد. به نظرم آن زمان ارتباطات مهم شد چون رادیو و تلویزیون مهم شد؛ البته تلویزیون در ایران روند معکوسی را طی کرد و از غیرخصوصی به دولتی تبدیل شد.
او به موضوع توسعه اشاره و اظهار کرد: یکی از کاستی‌ها این است که وقتی اسم از توسعه برده می‌شود، همه یاد نهادهای دولتی می‌افتیم. در حالی که در توسعه، نهادهای مدنی وغیره هم به همان اندازه ایفای نقش می‌کنند؛ تلویزیون مهم شد بنابراین بخش توسعه در ارتباطات مهم شد و وقتی توسعه مهم شد، همه سراغ دولت را گرفتند.
خانیکی درباره‌ی میزان اهمیت ارتباطات و توسعه در آینده ایران اظهار کرد: در آینده، ارتباطات و توسعه اهمیت زیادی پیدا خواهد کرد؛ چرا که در جوامع در حال گسترش و گذرا وقتی مسئله‌ای در حال وقوع است اهمیت پیدا می‌کند. زمانی که مسائل برجسته می‌شوند آسیب‌ها هم برجسته می‌شوند و ساده‌ترین کار این است به سراغ رسانه‌ها برویم و ببینیم جایگاه آنان کجاست.
او در ادامه مطلب بالا خاطرنشان کرد: از این جهت می‌گویم در حال پیشرفت هستیم که در موضوعات مختلف شاهدیم که ارتباطات نقش پررنگ‌تری را نسبت به گذشته ایفا می‌کند. به عنوان مثال مسئولین برای حل بحران انرژی به کارشناسان ارتباطات احساس نیاز می‌کنند یا برای حل بحران کم‌آبی از جامعه‌شناس و کارشناس دعوت به عمل می‌آورند.
او درباره‌ی تأثیر مثبت و منفی شبکه‌های اجتماعی بر روی جامعه یادآور شد: فضای مجازی هم می‌تواند به فضای جامعه کمک کند و هم آسیب‌رسان باشد. اگر به سمت هویت‌های منعطف و گفت و گو برود قطعاً کمک‌کننده است. اما از طرفی حضور در فضاهای مجازی باعث می‌شود تا کنش‌گری افراد کاهش پیدا کند. بارها شاهد بودیم که افراد زیادی از صحنه‌های تصادف فیلم برداری کرده‌اند تا در شبکه‌های مجازی منتشر کنند اما هیچ‌اقدامی برای کمک نکرده‌اند.
خانیکی متذکر شد: رسانه نه توانای مطلق و نه ناتوان مطلق است. رسانه‌ها حتماً به توسعه کمک خواهند کرد اما نه تا زمانی که تصور کنیم این رسانه است که باید همه کارها را انجام دهد، اگر کاربر فعال از رسانه به عنوان یک ابزار استفاده کند حتماً نتیجه خواهد داشت.
مدیر گروه رشته‌ی ارتباطات دانشگاه علامه‌طباطبایی درباره‌ی تأثیر دولتی بودن رسانه‌ها در توسعه اظهار کرد: رسانه‌ها هم می‌توانند دولتی و هم غیردولتی باشند اما نقش آن‌ها نباید جابه‌جا شود. طبیعتاً هر حکومتی رسانه‌ای دارد که باید عملکردهای خودش را در آن انعکاس دهد. اما این که یک رسانه‌ی دیگر همین نقش را ایفا کند اصلاً صحیح نیست بنابراین می‌توان این طور نتیجه گرفت که رسانه‌ها می‌توانند دولتی یا غیردولتی باشند به شرطی که نقششان جابه‌جا نشود.
{برگرفته از سخنرانی در سمینار علمی مطالعات رسانه دانشگاه آزاد – ۲۹ اردی‌بهشت ۱۳۹۵
