زمینه :
دکتر «هادی خانیکی» در نشست تخصصی «نقش رسانه‌ها در همگرایی منطقه‌ای» در جشنواره فرامرزی مطبوعات در ایلام که روز سه‌شنبه ۲۸اردیبهشت۹۵ برگزار شد گفت: به دلایل مختلف تاریخی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی ما در منطقه‌ای به‌سر می‌بریم که دنیای ما تبدیل به دنیاهای بسته شده است. قدرت، توانش و مهارت گفت‌وگو را در خیلی جاها از دست داده‌ایم. هرکسی و هر گروه اجتماعی به درون دنیای خود پناه برده و دنیای دیگری را نادیده می‌گیرد.
وی در ادامه افزود: هدف از نام‌گذاری یک روز به نام« ارتباطات» این است که امروز شاهد تغییر زندگی به دلیل ارتباطات هستیم. طبیعتا برای دوستان رسانه‌ای اولین پرسش این است که آیا رسانه‌های اجتماعی، هستی مطبوعات مکتوب را تهدید می‌کند؟ آیا جهان رسانه‌ای، در همسایگی‌های چند فرهنگی کارها را دشوارتر کرده یا آسان‌تر؟ آیا در مواجهه با فناوری‌های جدید در عصر ارتباطات با چالش‌های جدید قومی، مذهبی، جنسیتی و زبانی، هم‌زیستی آسان‌تر شده یا مشکل‌تر؟ می‌توانیم از دو منظر متفاوت نگران باشیم یا امیدوار. نگران باشیم که آنچه داریم در حال از دست رفتن است یا امیدوار باشیم که همزمان امکان بازآفرینی و بازخوانی برایش به‌وجود می‌آوریم.
خانیکی تصریح کرد: جهان ما دوسویه دارد؛ سویه‌ای به سمت جهانی‌شدن می‌رود و سویه‌ای دیگر به سمت محلی شدن و این دوسویه با تناقض‌هایی که دارد بعضی کارها را مشکل و بعضی کارها را آسان‌تر کرده است. قسمتی که مشکل‌تر است این است که رسانه‌های خرد در فرهنگ‌های بزرگ ادغام می‌شود.
وی ادامه داد: در جهان امروز هویت‌های متکثر سر برآورده‌اند؛ هویت‌های مذهبی، قومی و ملی. همه‌ی این‌ها می‌تواندبه هویت‌های مقاومت که از درون آن ستیز و خشونت بیرون می‌آید تبدیل شود. اما این زمانی اتفاق می‌افتد که این هویت‌ها در مقابل گونه‌های مختلفی از هویت‌های رسمی و مشروعیت‌بخش نادیده گرفته شود، لذا برای نابود نشدن دست به مقاومت می‌زند.
رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات با طرح این سؤال که چگونه می‌توان جلو رشد هویت‌های مقاومت را گرفت، تصریح کرد: منظورم از مقاومت وجه مثبت آن‌که به معنای ایستادگی در برابر هجوم و تهاجم‌ها می‌باشد، نیست بلکه منظور دفاع غیر مدنی از هویت خود است. وقتی می‌توانیم جلو این هویت‌های خشونت محور را بگیریم که هویت را به پدیده‌ای گفت‌وگویی تبدیل کنیم.
وی با تأکید بر اینکه هویت‌های برنامه‌دار و منعطف می‌توانند دنیاهای خود را به سمت دیگران باز کنند، تصریح کرد: به دلایل مختلف تاریخی ، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی ما در منطقه‌ای به‌سر می‌بریم که دنیای ما تبدیل به دنیاهای بسته شده است. قدرت، توانش و مهارت گفت‌وگو را در خیلی جاها از دست داده‌ایم. هرکسی و هر گروه اجتماعی به درون دنیای خود پناه برده و دنیای دیگری را نادیده می‌گیرد.
خانیکی ادامه داد: کار رسانه‌ها این است که این دنیاها را به سمت هم باز کند. هرچقدر این دنیاها به هم نزدیک‌تر، رسانه‌ها کوچک‌تر و به گروه‌های اجتماعی خرد بیشتری تعلق داشته باشند، امکان باز کردن این دنیاها به‌سوی یک‌دیگر بیشتر است.
وی ادامه داد: رسالت رسانه محلی این است که همسایگی در جهان چند فرهنگی را دامن بزند و درنتیجه رنگین‌کمان‌های مذهبی و اجتماعی شکل بگیرد و این همسایگان در عین تفاوت باهم زندگی کنند.
مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در عالم ارتباطات هیچ‌چیزی از بین نمی‌رود. گسترش شبکه‌های اجتماعی نمی‌تواند به نابودی کتاب یا مطبوعات بینجامد فقط شکل آن را تغییر می‌دهد. اگر غیر از این است ضعف از ما است که نتوانسته‌ایم متناظر با تولید کتاب و مطبوعات، تحول و روزآمدی را مورد توجه قرار دهیم.
وی تأکید کرد: ما در شرایط سیاسی‌ای به سر می‌بریم که مسئولیت نهادهای سیاسی و شبکه‌های ارتباطی را بیشتر می‌کند. همگرایی فقط نمی‌تواند توسط دولت‌ها به وجود بیاید. شکل دادن به دیپلماسی فرهنگی از مشارکت شهروندان ناشی می‌شود. ضعف ارتباطات نشانه ضعف نهادهای مدنی است و ضعف ارتباطات است که جوامع را آسیب‌پذیر می‌کند و ضعف جوامع است که دولت‌ها را ضعیف می‌کند. ازاین‌رو هم به نفع دولت‌ها و هم به نفع جامعه مدنی است که ارتباطات را جدی گرفته و نیز آن را در سطوح بزرگش محدود نکنند، بلکه توجه کنند که در دنیایی قرار گرفته‌اند که می‌توان با بازآفرینی گذشته در دنیای به هم پیوسته گفت‌وگو کرد و به قول اقبال لاهوری:
«مذهب زنده‌دلان خواب پریشانی نیست
از همین خاک، جهان دگری ساختن است»
